« پایتخت فرهنگی جهان اسلام »
اصفهان ٬ جان جهان! پایتخت فرهنگی جهان اسلام...« پایتخت فرهنگی جهان اسلام »
اصفهان ٬ جان جهان! پایتخت فرهنگی جهان اسلام...
مناره زیار
در ادامه بررسی سیر تاریخی اصفهان نوبت به مناره زیار میرسه.
این مناره در دهکده ( زیار ) در 30 کیلومتری شرق اصفهان و در ساحل جنوبی زاینده رود واقع شده و تزئینات آجری زیبایی دارد. زمان ساخت آن را قرن ششم هجری می دانند. نام زیار که به محل استقرار این مناره اطلاق می شود, به احتمال قوی , با دوره حکمرانی مرداویج زیاری ارتباط دارد که در آغاز قرن چهارم , شهر اصفهان پایتخت وی بوده است و در ساحل زاینده رود قصرهایی برای سکونت و مراکز اداری حکومت وی بنا شده بود
مناره زیار – در دهکده زیار در نزدیکی اصفهان
مدرس بوعلی سینا
"شیخ الرئیس ابوعلی سینا" فیلسوف شهیر ایران چندی وزارت علاء الدوله (پادشاه ایران از سلسله کاکویه در قرن 5 ه.ق) و در ضمن اشتغال به شغل وارت ، تدریس هم میکرده. قبه و مَدرس ابن سینا در خیابان ابن سینا و در محله دردشت در کوچه "پا گلدسته" هنوز باقی است و عامه مردم آن حدود آرا به نام علی سینا می خوانند.
باید عرض کنم که هنگامی که سلطان محمود غزنوی دستور قتل ابو علی سینا را صادر کرد سر از تن او جدا شد و او در محل وزارتش اصفهان باقی ماند و در همان مدرس او به خاک سپرده شد!
قبه بوعلی سینا در اصفهان
منار ساربان ۳
در تاریخچه اصفهان نوشته شده که مناره ساربان به مناره مسجد على شباهت دارد مدخل پلکان در ارتفاع 7 مترى تنه مناره واقع شده و تعداد پلکانش 135 است و پهناى پلکانهاى 68 سانتیمتر است.
و نیز گفته است که ساختمان مناره متعلق به عهد سلجوقیان و بنا به گفته گدار فرانسوى مربوط به سالهاى 525 تا 550 هجرى است.
کتیبه هاى مناره را چنین بیان کرده که از سه کتیبه کوفى تزیین یافته است:
1- کتیبه یکم با کاشى آبى عبارت: لا اله الله صادقاً مخلصاً محمد رسول الله بر آن منقوش است.
2- کتیبه دوم شامل آیه 33 سوره فصلت قرآن است.
3- کتیبه سوم به خط کوفى چهار گوش با آجر تراش بر روى کاشى آبى شامل اسامى: محمد (ص) و خلفاى راشدین است.
این مناره کمى به سمت مغرب تمایل پیدا کرده و زیر مناره که خالى و به جاى زیر زمین از آن استفاده مى کردند در سال یکهزار و سیصد و بیست و چار شمسى به طرز خوبى بسته و پر شده است.
پس مى توان گفت که مناره ساربان محیط قاعده آن 14 متر و داراى 135 پلکان و سه کتیبه کوفى مى باشد و تاریخ ساختمان قرن پنجم و ششم بوده است.
در کتاب نصف جهان فى تعریف الاصفهان چنین گفته:
و در محله جویباره هم چند مناره دارد یکى از آنها را مناره ساربان مى نامند و از همه این منارها منار ساربان بلندتر و خوش نماتر ساخته شده و معتبرتر است و به خاطر فقیر چنان مى رسد که این منار را نام منار سارویه بوده و در آن محل واقع بوده است، اسم آن محل متروک و مهجور شده و کسى نام سارویه ندانسته است، آن را ساروان خیال کرده و با آن نام اشتهار یافته باشد و الله اعلم.
اما وجه تسمیه منار ساربان به نظر مى رسد گفته نصف جهان درست باشد و ساختمان سارویه که شرح آن در مبانى معدومةالاثر بیان گردیده در همین محله بوده و هنگامى که خمارتکین تصرفاتى در آن بنا کرد احتمال دارد این مناره را هم او ساخته باشد و مناره به نام محل اشتهار داشته و کم بکم سارویه به ساروان و ساروان به ساربان تغییر وضع داده است.
این مناره زیر شماره 232 به ثبت تاریخى رسیده است.
ادامه دارد..
منار ساربان ۲
این مناره که یکى از زیبارتین مناره هاى عهد سلاجقه در اصفهان است در انتهاى شمالى محله جوباره ناحیه یهودى نشین اصفهان نزدیک مناره چهل دختران در گوشه یک میدان کوچکى که یقیناً در زمان ساختمان آن محل مسجد کوچیک در پاى مناره بوده است واقع شده.
قسمت اول آن آجر چینى ساده است. قسمت دوم و سوم آن داراى تزیینات عالى آجرى مى باشد. قسمت چهارم آن تاج اول مناره است که مقرنس هاى آجرى توأم با کاشى فیروزه اى دارد و بسیار جالب و پر حالت است. قسمت پنجم آن تزیینات آجرى است. قسمت ششم آن تاج دوم مناره است و قسمت هفتم آن تارک مناره است.
در قاعده دو تاج این مناره دو کتیبه بسیار زیبا از بهترین رنگ فیروزه اى کاشى دیده و خوانده مى شود. مناره مزبور که از ارتفاع اولیه آن اندکى کاسته شده است در حال حاضر به سمت مغرب متمایل شده و این تمایل از دور و نزدیک کاملاً نمایان است. سال ساختمان این مناره در کتیبه هاى فعلى آن موجود نیست لذا به طور قطع نمى توان زمان ساختمان آن را معلوم کرد. پرفسور پوپ سال ساختمان این مناره را اواخر قرن پنجم هجرى مى داند و آقاى مایرون به منت سمیث ساختمان آن را بین سالهاى 550تا 688 هجرى تخمین زده است. کتیبه فوقانى مقرنس هاى تارک این مناره به خط کوفى فیروزه اى بر جسته بر زمینه آجرى به شرح زیر است:
«لا اله الا الله صادقا مخلصا محمد رسول الله »
کتیبه زیر مقرنس ها به خط کوفى فیروزه اى بر جسته بر زمینه آجرى به شرح زیر است:
«بسم الله الرحمن الرحیم و من احسن قولا ممن دعا الى الله و عمل صالحاً و قال اننى من السلمین»
کتیبه وسط این مناره به خط بنائى فیروزه اى بر زمینه آجرى تکرارى نام هاى: (محمد) و (ابوبکر) و (عمر) و (عثمان) و (على).
در نصف تحتانى مناره مزبور و در اشکال مربع به خط بنانى فرو رفته بر زمینه شطرنجى و به طور درهم و بر هم عبارات زیر تکرار شده است:
(لا اله الا هو) (و هو بکل شىء علیم) (و هو السمعى البصیر).
ادامه دارد..
منار ساربان ۱
باسلام توی این چند پست اخیر طبق روند تاریخی این وبلاگ به معرفی کامل منار ساربان که از شاهکار های دوره سلجوقی است می پردازیم.
این منار در شمال محله "جوباره" (قسمت یهودی نشین اصفهان) واقع شده است و از زیباترین منارهای عهد سلجوقی می باشد که دارای تزئینات آجری و کاشیکاری است و در قرن ششم هجری بنا شده است. مناره حدود 54 متر ارتفاع دارد و از ارتفاعات داخل شهر و اطراف شهر بخوبی مشاهده می شود و معرف سبک خالص معماری دوران سلجوقی شهر تاریخی اصفهان در مجموعه آثار تاریخی آن دوره است.
